जनकपुरधाम । रमेश कुमार यादव निर्माण व्यवसायी हुन् । उनी गएको एक दशकभन्दा लामो समयदेखि धनुषासहित छिमेकी जिल्लाहरुमा भौतिक पूर्वाधार निर्माणको काम गर्दै आएका छन् । जनकपुरधाम उपमहानगरपालिका वडा नं. १९ बस्ने यादवले रमेश कन्सट्रक्सन प्रा.लि जनकपुर संचालन गर्दै आएका हुन् ।
संघीय, प्रदेश र स्थानीय सरकारको योजनाहरुको ठेक्का लिएर काम संचालन गरेका छन् । पीसीसी ढलान, भवन निर्माण, कल्भर्ट निर्माण, जाली बोल्डर,इन्टरलक लगायतको कामहरु गर्दै आएका उनलाई समयमै योजना सम्पन्न गर्न जनशक्ति अभाव तगारो बनेको छ । वर्षमा २०/२५ वटा योजना सम्पन्न गर्नको लागि स्थानीय मजदूर उपयुक्त हुन नसकेको यादवको भोगाई छ ।
दक्ष जनशक्ति अभावमा समयमै योजना सम्पन्न गर्ने चुनौती रहेको उनी बताउँछन् । स्थानीय मजदूरहरुको भरमा समयमै योजना सम्पन्न गर्न नसकिने भएकोले बाहिरबाट ल्याउनुपर्ने बाध्यता रहेको उनी भन्छन् । जनकपुरधाम उपमहानगरपालिकामा वर्षमा हुने निर्माण कार्यको यकिन तथ्यांक नरहेपनि सरकारी तथा नीजि गरी तीन सय बढी भवन निर्माण हुने गरेको उनले दावी गरे । दक्ष जनशक्तिहरु रोजगारिको सिलसिलामा विदेशिएपछि बाहिरको मजदूर ल्याएर काम गर्नुपर्ने बाध्यता रहेको उनी थप्छन् । स्थानीय स्तरमा उपलब्ध जनशक्ति दश नरहेको र काम गरेपनि ‘फिनिसिङ’ दिन नसकेको उनको अनुभव छ ।
नक्सा अनुसारको ‘फिनिसिङ’ दिनुपर्ने भएकोले सर्लाही, रौतहट लगायत भारतीय मजदूरको भरमा योजना सम्पन्न गर्नुपर्ने हुन्छ । स्थानीय मजदूरहरुलाई नक्सा बारे पनि अनुभव नहुँदा यहाँका निर्माण व्यवसायी बाहिरको मजदूर ल्याउन बाध्य रहेको उनी बताउँछन् । भवन निर्माण, जाली बोल्डर लगायतको काममा सर्लाही, रौतहटका मजदूर बढी सक्षम देखिएका छन् । उनीहरुले कम समयमा बढी काम गर्ने गरेकोले ठेकेदारलाई समयमा योजना सम्पन्न गर्न सहज भएको अनुभव यादवको छ । वैदेशिक रोजगारमा जाने सबैभन्दा बढी युवाहरु प्रदेश २ का छन् । दक्ष नहुँदा उनीहरुलाई विदेशमा पनि समस्या भएको छ ।
वैदेशिक रोजगारीमा जाने युवाहरु सीप सिक्नमा चासो नलिदा दुःख पाएको आप्रवासी श्रोत केन्द्र धनुषाको तथ्यांक छ । वैदेशिक रोजगारमा अन्यायमा परेका युवाहरुलाई न्यायको लागि काम गर्दै आएको सामी परियोजनाका संयोजक अनिरुद्ध मुखियाले बताए ।
मुखियाका अनुसार गत आर्थिक वर्षमा १ सय ८२ जना महिलासहित तीन हजार नौ सय ८४ जनाले कार्यालयमा सम्पर्क गरेका छन् । तर, सीप तालिममा सहभागी हुने न्युन छ । मेसन पाँच जना, प्लम्बर चार र इलेक्ट्रिसियन १९ गरी २८ जनाले सीप तालिम लिएको मुखियाले बताए ।
सीप नसिकेर विदेशिएका युवाहरुले मांसिक, शारिरिक, आर्थिक पीडा भोग्नुपरेको मुखियाले बताए । धनुषाको सपहीस्थित बीपी मेमोरियल पोलिटेक्निक इन्स्टिचयुटले वार्षिक आठ हजार बढी दक्ष जनशक्ति उत्पादन गरेको छ । इन्स्टिच्युटले डिप्लोमा र टी एसएलसीको कक्षा संचालन गरेको छ । वार्षिक आठ हजार बढी प्राविधिक जनशक्ति तयार हुने गरेको इन्स्टिच्युटका प्रदेश निर्देशक नागेन्द्र साहले बताए । साहका अनुसार इन्स्टिच्युटले डिप्लोमा इन सिभिल इन्जिनियरिङ, एग्रीकल्चर र इलेक्ट्रिकल इन्जिनियरिङसहित टी एसएलसीको कक्षा पनि संचालन गरेको छ ।
इन्स्टिच्युट अन्तर्गत हाल डिप्लोमातर्पm पाँच हजार दुई सय ६२ र टीएसएलसीतर्पm दुई हजार ९ सय चार विद्यार्थी अध्ययनरत्त छन् । उनीहरुले सरकारी तथा गैरसरकारी कार्यालयमा रोजगारी पाएका छन् । यहाँ अवसर नपाएकाले वैदेशिक रोजगारमा समेत लागेको निर्देशक साहले बताए ।
इन्स्टिच्युटले छात्रवृत्ति, नीजि, सामुदायिक विद्यालय, आंगिक रुपमा व्यवस्था गरेको छ ।
इन्स्टिच्युटमा उत्पादन भएको जनशक्तिको माग देशमै बढी रहेको उनको दावी छ । यहाँबाट उत्पादित जनशक्ति सबै निकायमा रोजगारी पाएको छ, उनले भने–इन्स्टिच्युटमा अध्ययन गरेकालाई रोजगारीको समस्या भएको छैन् । दक्ष जनशक्तिको व्यवस्थापन गरेर गुणस्तरीय विकास निर्माण कार्यलाई अगाडी बढाउन सकिने तर्क निर्देशक साहको छ ।
विकास निर्माणलाई गुणस्तरीय बनाउन दक्ष जनशक्ति आवश्यक छ, उनले भने–‘यसको लागि सबै निकाय गंभिर हुनु जरुरी छ ।’ आप्mनो ज्ञान, सिप देशमा उपयोग गर्ने वातावरण बनाउन सबै पक्षको सहयोग जरुरी रहेको उनको तर्क छ । दक्ष जनशक्ति विदेशमा गएर श्रम बेच्न बाध्य युवाहरुलाई देशमै काम गर्ने वातावरण बनाइदिनुपर्ने धारणा उनको छ ।
